ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក

Episodi disponibili

5 risultati 23

ប្រវត្តិរ៉ុកកែត៖ ចាប់ពីចិនសម័យបុរាណ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី២០
បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបច្ចុប្បន្ន ទាំងរ៉ុកកែតអវកាស និងរ៉ុកកែតយោធា មានគោលការណ៍គ្រឹះចេញពីទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តរបស់អ៊ីសាក់ ញូតុន អ្នកប្រាជ្ញអង់គ្លេសនៅសតវត្សរ៍ទី១៧។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង រ៉ុកកែតត្រូវបានគេប្រើ តាំងពីរាប់រយឆ្នាំមុនអ៊ីសាក់ ញូតុន ទៅទៀត។ រ៉ុកកែតដំបូងគេ ដែលគេអាចបញ្ជាក់បានតាមរយៈឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺមានដើមកំណើតចេញពីចិនសម័យបុរាណ។ ដំណើររឿងចាប់ផ្តើមឡើង នៅក្នុងអំឡុងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី៩ ហើយមិនមែនកើតឡើងចេញពីការសិក្សាពាក់ព័ន្ធនឹងរ៉ុកកែតនេះទេ ក៏ប៉ុន្តែ កើតឡើងដោយចៃដន់ចេញពីពិសោធន៍ទៅលើរឿងផ្សេងពីគ្នាដាច់ស្រឡះ។ នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ មានរាជគ្រូចិន ដែលឈ្មោះត្រូវបាត់ដានប្រវត្តិសាស្រ្តទៅហើយ បានធ្វើពិសោធន៍ស្វែងរកថ្នាំទិព្វផ្តល់ជីវិតអមតៈ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការផ្សំគ្រឿងធ្វើពិសោធន៍នេះ ក៏ស្រាប់តែផ្សំចេញបានជាម្សៅម្យ៉ាងដែលមានចំហេះយ៉ាងខ្លាំង ឆាបឆេះរលាកទាំងខ្លួនអ្នកធ្វើពិសោធន៍ ហើយរហូតដល់ឆេះទាំងកន្លែងធ្វើពិសោធន៍។ នោះគឺជាការរកឃើញដោយចៃដន់នូវម្សៅផ្ទុះ ឬរំសេវ ជាលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ កាលពីដំបូង ចិននៅមិនទាន់យករំសេវនេះទៅប្រើធ្វើជាគ្រឿងផ្ទុះប្រើក្នុងវិស័យកងទ័ពនៅឡើយទេ គឺប្រើធ្វើត្រឹមជាកាំជ្រួច សម្រាប់ដុតលេងជាការកម្សាន្តតែប៉ុណ្ណោះ។ រហូតទាល់តែដល់អំឡុងសតវត្សរ៍ទី១២ និងទី១៣ ក្នុងរាជវង្សសុង ទើបចិនយករំសេវធ្វើជាកាំជ្រួចភ្ជាប់ជាមួយព្រួញភ្លើង ដើម្បីប្រើនៅក្នុងសមរភូមិ ជាពិសេស ប្រើចាប់ពីឆ្នាំ១២៣២ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមទល់នឹងពួកម៉ុងហ្គោល។ ជាការពិតថា រវាងរ៉ុកកែតសម័យទំនើប និងកាំជ្រួចបាញ់លម្អកម្សាន្តរបស់ចិនសម័យបុរាណនោះ បច្ចេកវិទ្យាមានគម្លាតគ្នាយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយ ក៏ប៉ុន្តែ វាមានមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្រ្តលើគោលការណ៍គ្រឹះតែមួយដូចគ្នា៖ រំសេវនៅក្នុងកាំជ្រួចដើរតួនាទីជាឥន្ធនៈ ប្រៀបបានទៅនឹងឥន្ធនៈរឹង (Solid Fuel) របស់រ៉ុកកែតសម័យទំនើបដែរ ហើយប្រតិកម្មចំហេះបង្កើតឡើងដោយរំសេវ វាបង្កើតឲ្យមានជាលំហូរឧស្ម័ន ក្នុងសីតុណ្ហភាពយ៉ាងខ្ពស់ និងល្បឿនយ៉ាងលឿន ចេញពីតួរ៉ុកកែតចាក់ចុះទៅខាងក្រោម រួចហើយបង្កើតជាកម្លាំងរុញរ៉ុកកែតឲ្យឡើងទៅលើ ទៅតាមគោលការណ៍ ដែលប៉ុន្មានសតវត្សរ៍ក្រោយមកទៀតត្រូវបានបង្កើតជាទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្ត ដោយ អ៊ីសាក់ ញូតុន។ ចាប់ពីអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៦ រ៉ុកកែតត្រូវបានគេប្រើប្រាស់កាន់តែទូលំទូលាយ នៅក្នុងវិស័យកងទ័ព ទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ក៏ដូចជារីកសាយភាយរហូតទៅដល់តំបន់អឺរ៉ុប។ នៅអឺរ៉ុប បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបានឆ្លងកាត់នូវការអភិវឌ្ឍជឿនលឿន ចេញពីបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបន្សល់ទុកពីចិនសម័យបុរាណ ឆ្ពោះទៅរកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតសម័យទំនើប ដោយការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតនេះត្រូវបានធ្វើឡើង ទាំងតាមរយៈការរកឃើញទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្ត ដោយអ្នកប្រាជ្ញសំខាន់ៗមួយចំនួន ទាំងអ្នកប្រាជ្ញខាងវិទ្យាសាស្រ្តជាមូលដ្ឋាន ជាពិសេស កាលីលេ និង អ៊ីសាក់ ញូតុន ក៏ដូចជា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជំនាញខាងបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតដោយផ្ទាល់។ ទាក់ទងនឹងជំនាញរ៉ុកកែតនេះ មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តចំនួន ៣រូប ដែលជាទូទៅ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាបិតាវិទ្យាសាស្រ្តរ៉ុកកែត គឺ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររុស្ស៊ី Konstantin Tsiolkovsky អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាមេរិក Robert Goddard និងអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាល្លឺម៉ង់ ដើមកំណើតរូម៉ានី Hermann Oberth៕
3/27/2023
7:51
រ៉ុកកែតអវកាសធុន H3 គន្លឹះនៃកម្មវិធីអវកាសជប៉ុន
កាលពីថ្ងៃទី៧ មីនា ២០២៣ ជប៉ុនបានបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតអវកាសថ្មីមួយរបស់ខ្លួន គឺរ៉ុកកែតធុន H3។ រ៉ុកកែត ដែលជប៉ុនរំពឹងថា នឹងអាចជាគន្លឹះក្នុងការប្រកួតប្រជែង ក្នុងវិស័យអវកាស ជាពិសេស ក្នុងប្រជែងក្នុងទីផ្សារផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប។ ក៏ប៉ុន្តែ ការបាញ់បង្ហោះនេះត្រូវទទួលបរាជ័យ ដោយមានបញ្ហាម៉ូទ័រនៃកំណាត់ទីពីរ ហើយដែលតម្រូវឲ្យគេបញ្ជាឲ្យរ៉ុកកែតបំផ្ទុះកម្ទេចខ្លួនឯងចោល ដើម្បីចៀសវាងគ្រោះថ្នាក់ពេលធ្លាក់មកលើដី។ H3 គឺជារ៉ុកកែតអវកាសថ្មីសន្លាងមួយ ដែលជប៉ុនទើបនឹងផលិតបាន ហើយការបាញ់បង្ហោះ នៅថ្ងៃទី៧មីនា២០២៣ គឺជាការប៉ុនប៉ងលើកទីពីរ ក្រោយពីការបាញ់បង្ហោះលើកទីមួយ កាលពីខែកុម្ភៈត្រូវបានគេលុបចោលនៅនាទីចុងក្រោយ ដោយសារមានបញ្ហាម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យរ៉ុកកែតមិនអាចហោះឡើងចេញផុតពីដីបាន។ នៅក្នុងការបាញ់បង្ហោះនៅថ្ងៃទី៧មីនានេះ រ៉ុកកែតត្រូវបានបាញ់ចេញពីដីដោយជោគជ័យ ដោយគ្រប់ម៉ូទ័រទាំងអស់ ទាំងម៉ូទ័ររបស់តួរ៉ុកកែតកំណាត់ទីមួយ និងម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ ដែលនៅអមសងខាង សុទ្ធតែមានដំណើរការជាធម្មតា។ ក៏ប៉ុន្តែ កើតឡើងទៅលើរ៉ុកកែតកំណាត់ទីពីរ ដោយម៉ូទ័រមិនអាចដំណើរការបាន ទើបជប៉ុនសម្រេចបញ្ជូនសញ្ញាពីចម្ងាយ បញ្ជាឲ្យរ៉ុកកែតបំផ្ទុះកម្ទេចខ្លួនឯង ដើម្បីចៀសហានិភ័យនៅពេលរ៉ុកកែតធ្លាក់ចុះមកលើដីវិញ។ បរាជ័យនៃបេសកកម្មនេះ វាមិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យបាត់បង់ផ្កាយរណបដែលផ្ទុកនៅលើនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ជាងនេះទៅទៀត វាជាដំណើរវិវឌ្ឍអវិជ្ជមានដ៏ចម្បងមួយ សម្រាប់កម្មវិធីអវកាសរបស់ជប៉ុន ពីព្រោះថា តាមគម្រោង គឺរ៉ុកកែតធុន H3 នេះហើយ ដែលជាគន្លឹះ សម្រាប់ឲ្យជប៉ុនបោះជំហានចូលប្រកួតប្រជែងក្នុងវិស័យអវកាស ជាពិសេស ប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប។ យោងតាមទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុន រ៉ុកកែតធុន H3 មានលក្ខណៈពិសេសចម្បងពីរ។ ទីមួយ វាជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលងាយស្រួលបត់បែនទៅតាមប្រភេទបេសកកម្ម ជាអាទិ៍ វាជារ៉ុកកែតដែលអាចបាញ់បង្ហោះដោយមិនចាំបាច់មានប៊ូស្ទ័រ ឬអាចភ្ជាប់ប៊ូស្ទ័រតែពីរ ឬក៏បន្ថែមប៊ូស្ទ័ររហូតទៅដល់ ៤ អាស្រ័យទៅតាមតម្រូវការរបស់បេសកកម្មនីមួយៗ។ ទីពីរ វាជារ៉ុកកែតដែលប្រើគ្រឿងផ្សំជាច្រើនផលិតឡើងដោយ 3D-Printing និងគ្រឿងផ្សំដែលមាននៅលើទីផ្សារជាទូទៅ (ប្រើនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មជាទូទៅ) ដែលគេមិនចាំបាច់ផលិតឡើងជាពិសេស សម្រាប់តែរ៉ុកកែត។ ទាំងនេះ វាធ្វើឲ្យរ៉ុកកែត H3 នេះ មានថ្លៃផលិតទាប ហើយអាចផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះក៏ក្នុងតម្លៃទាប។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាជប៉ុនរំពឹងថា រ៉ុកកែតធុន H3 ថ្មីនេះ ថ្វីដ្បិតតែតែមិនមែនជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលអាចប្រើបានច្រើនដង ក៏ប៉ុន្តែ នៅតែអាចផ្តល់សេវាកម្មក្នុងតម្លៃទាប ដែលអាចប្រកួតប្រជែងបាន ជាមួយនឹងរ៉ុកកែតធុន Falcon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX។ ទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុនធ្លាប់បានលើកឡើងថា នៅពេលដែលរ៉ុកកែតធុន H3 នេះ ត្រូវបាញ់បង្ហោះដោយជោគជ័យ គេគ្រោងនឹងដាក់វាឲ្យដំណើរការផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះបេសកកម្មអវកាស ទាំងបេសកកម្មឯកជន និងទាំងបេសកកម្មអវកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ជាលក្ខណៈទៀងទាត់ ដោយបាញ់បង្ហោះឲ្យបានរហូតដល់ទៅ ៦ដង ក្នុងមួយឆ្នាំ សម្រាប់រយៈពេល ២០ឆ្នាំខាងមុខ។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់ពេលនេះ អ្វីៗបានត្រឹមតែជាការរំពឹងទុក ដោយរ៉ុកកែតធុន H3 នេះ នៅមិនទាន់អាចដាក់ឲ្យដំណើរការបានដោយជោគជ័យនៅឡើយ ហើយគិតមកទល់នឹងពេលនេះ ទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុនក៏នៅមិនទាន់ឲ្យដឹងនៅឡើយដែរថា បរាជ័យកាលពីថ្ងៃទី៧មីនាកន្លងទៅនេះកើតឡើងដោយមូលហេតុអ្វីពិតប្រាកដ ហើយតើនៅពេលណាទើបគេអាចបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតនេះសាជាថ្មីម្តងទៀត ដើម្បីអាចចាប់ផ្តើមដាក់វាឲ្យដំណើរការបាន?
3/13/2023
7:19
រកឃើញភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យពីរដែលមានធាតុផ្សំជាទឹកស្ទើរសុទ្ធសាធ
កាលពីពេលកន្លងមក យើងធ្លាប់ស្គាល់តែភពពីរប្រភេទតែប៉ុណ្ណោះ គឺភពសិលា និងភពឧស្ម័ន។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញភពប្រភេទថ្មីមួយទៀត ស្ថិតនៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គឺភពទឹក (ភពដែលមានធាតុផ្សំភាគច្រើនលើសលុបជាទឹក)។ ភពប្រភេទថ្មីនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138។ ភពទឹកដ៏ចម្លែកនេះស្ថិតនៅចម្ងាយ ២១៨ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138 ហើយភព នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយនេះ ត្រូវបានរកឃើញជាលើកដំបូង ដោយតេឡេស្កុបអវកាសកេព្ល័រ (Kepler Space Telescope) កាលពីឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅ។ មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំផ្កាយឈ្មោះ Lyra ផ្កាយ Kepler-138 គឺជាប្រភេទ “កូនផ្កាយក្រហម” ឬជាភាសាអង់គ្លេសថា « Red Dwarf » ឬ « M-Dwarf »។ ជាប្រភេទផ្កាយដែលមានម៉ាស់ស្រាល ពោលគឺ មានម៉ាស់ត្រឹមតែប្រមាណជាពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះនៃម៉ាស់របស់ព្រះអាទិត្យ ចំណែកសីតុណ្ហភាពនៅលើផ្ទៃខាងលើរបស់ផ្កាយវិញក៏មានទាបជាងព្រះអាទិត្យយ៉ាងឆ្ងាយផងដែរ គឺត្រឹមប្រមាណជិត ៤ពាន់អង្សារប៉ុណ្ណោះ ធៀបនឹងព្រះអាទិត្យ ដែលមានរហូតដល់ទៅជិត ៦ពាន់អង្សារ។ កាលពីឆ្នាំ២០១៤ តាមរយៈតេឡេស្កុបអវកាសគេព្ល័រ គេបានរកឃើញថា នៅជុំវិញផ្កាយ Kepler-138 មានភពចំនួន ៣។ ទីមួយ គឺភពដែលស្ថិតនៅប៉ែកខាងក្នុងគេបង្អស់ ឈ្មោះថា Kepler-138b ជាប្រភេទភពសិលាដូចជាភពផែនដីយើងនេះដែរ ក៏ប៉ុន្តែ មានម៉ាស់ត្រឹមប្រហាក់ប្រហែលនឹងម៉ាស់របស់ភពអង្គារ។ ចំណែកភពទីពីរ និងទីបី គឺ Kepler-138c និង Kepler-138d ដែលជាប្រភេទភពដ៏ចម្លែកខុសគេ ខុសពីអ្វីដែលគេធ្លាប់ឃើញមានកាលពីពេលកន្លងមក ដោយតាមរយៈការសិក្សាលម្អិតទៅលើទិន្នន័យប្រមូលបានដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល (Hubble) និងតេឡេស្កុបអវកាសស្ពីតស័រ (Spitzer) អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញថា ភពទាំងពីរនេះ គឺជាប្រភេទភពដែលផ្សំឡើងដោយទឹក។ នៅលើភព Kepler-138c និង Kepler-138d ថ្វីដ្បិតតែស្នូលខាងក្នុងគឺជាសិលា ក៏ប៉ុន្តែ ផ្ទៃខាងលើត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយទឹក ដែលមានជម្រៅគិតជាមធ្យមរហូតដល់ទៅ ២ពាន់គីឡូម៉ែត្រ ពោលគឺ ជ្រៅជាងទឹកសមុទ្រនៅលើភពផែនដីយើងនេះរហូតដល់ទៅ៥០០ដងឯណោះ។ ហើយគិតជាសរុប បរិមាណទឹកសរុបនៅលើភពនីមួយៗ គឺមានយ៉ាងតិចរហូតដល់ទៅ ៥០% ឯណោះ នៃទំហំសរុបរបស់ភព។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តមិនរំពឹងថា Kepler-138c និង Kepler-138d នេះមានទឹកសមុទ្រនៅផ្ទៃផ្នែកខាងលើ ដូចនៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ ដោយសារតែភពទាំងពីរនេះស្ថិតនៅក្រៅតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត (Habitable Zone) គឺនៅកៀកខ្លាំងពេកទៅនឹងផ្កាយ ដូច្នេះ វាត្រូវមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ដល់កម្រិតមួយ ដែលធ្វើឲ្យទឹកត្រូវហួត ក្លាយទៅជាចំហាយទឹកយ៉ាងក្រាសឃ្មឹកនៅស្រទាប់ខាងលើ ហើយទាល់តែចុះជ្រៅទៅស្រទាប់ខាងក្នុង ទៅដល់កន្លែងដែលមានសម្ពាធខ្ពស់ ទើបអាចមានទឹកនៅក្នុងសភាពរាវបាន។ ក្រៅពីការរកឃើញថា ភព Kepler-138c និង Kepler-138d ជាភពដែលផ្សំឡើងដោយទឹក ទិន្នន័យពីតេឡេស្កុបហឺបល និងស្ពីតស័រក៏បង្ហាញឲ្យឃើញផងដែរថា នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ Kepler-138 នេះ មានភពទីបួនមួយទៀត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Kepler-138e។ Kepler-138e ដែលមានម៉ាស់ត្រឹមប្រមាណជាពាក់កណ្តាលផែនដី មានគន្លងស្ថិតនៅខាងក្រៅគេបង្អស់ ដោយត្រូវធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយក្នុងរយៈពេល ៣៨ថ្ងៃ ពោលគឺ យូរជាងគេបើធៀបនឹងភព៣ផ្សេងទៀត គឺ Kepler-138d ធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយក្នុងរយៈពេល ២៣ថ្ងៃ, Kepler-138c ១៤ថ្ងៃ ហើយ Kepler-138b អាចធ្វើដំណើរបានមួយជុំផ្កាយ ដោយចំណាយពេលត្រឹមតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ គិតមកត្រឹមពេលនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានសន្និដ្ឋានថា ភព Kepler-138e នេះ មានគន្លងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត ឬ Habitable Zone ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែការសិក្សាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលបឋមនៅឡើយ ដូច្នេះ គេនៅមិនទាន់អាចកំណត់បានច្បាស់លាស់នៅឡើយទេថា តើ Kepler-138e មានស្រទាប់បរិយាកាស ឬក៏មានទឹកនៅលើផ្ទៃដីដែរឬក៏យ៉ាងណា៕
1/23/2023
8:35
រកឃើញភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យស្រដៀងភពផែនដីទីពីរនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយតែមួយ
កាលពីថ្ងៃទី១០មករា២០២៣ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរបស់ទីភ្នាក់ងារណាសាបានប្រកាសឲ្យដឹងថា គេបានរកឃើញភពស្រដៀងនឹងភពផែនដីមួយទៀត ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត (Habitable Zone) នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយតែមួយ ដែលគេធ្លាប់បានរកឃើញភពស្រដៀងផែនដីមួយរួចហើយ កាលពីពេលកន្លងទៅ គឺប្រព័ន្ធផ្កាយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា TOI 700 ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ១០០ឆ្នាំពន្លឺពីផែនដី។ កាលពីឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ការសង្កេតដោយប្រើតេឡេស្កុបអវកាសរបស់ណាសា គឺតេឡេស្កុប TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) គេបានរកឃើញភពចំនួន ៣ នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ TOI 700 គឺភព TOI 700b, c និង d ។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមកទៀត នៅក្នុងការសង្កេតបន្ថែមជាលើកទីពីរ ដោយតេឡេស្កុប TESS ដដែលនេះ គេបានរកឃើញភពមួយបន្ថែមទៀត គឺ TOI 700e។ នៅក្នុងចំណោមភពទាំង៣ ដែលគេបានរកឃើញ កាលពីឆ្នាំ២០២០, TOI 700b មានគន្លងនៅខាងក្នុងគេបង្អស់ គឺជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ស្រាលជាងភពផែនដីបន្តិច ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយដោយប្រើរយៈពេល ១០ថ្ងៃ។ ក្នុងគន្លងបន្ទាប់មកទៀត គឺ TOI 700c ជាប្រភេទភពឧស្ម័នស្រដៀងនឹងភពណិបទូន មានម៉ាស់ធ្ងន់ជាងផែនដីប្រហែលជា ២ដងកន្លះ ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយដោយប្រើរយៈពេល ១៦ថ្ងៃ។ ចំណែកនៅប៉ែកខាងក្រៅគេបង្អស់ គឺភព TOI 700d ដែលធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយ ដោយប្រើរយៈពេល ៣៧ថ្ងៃ គឺជាភពដែលគេចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងជាងគេ ដោយសារតែវាជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងភពផែន ហើយស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ដែលមានអំណោយផលដល់ជីវិត ពោលគឺ ជាតំបន់ដែលមានសីតុណ្ហភាពមិនក្តៅពេក ហើយក៏មិនត្រជាក់ពេក គឺសីតុណ្ហភាពល្មមអាចឲ្យទឹកស្ថិតនៅក្នុងសភាពរាវនៅលើផ្ទៃដីបាន ដែលជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់បំផុតមួយ សម្រាប់ការរីកលូតលាស់នៃជីវិត។ ភពទីបួន ដែលគេទើបនឹងរកឃើញ កាលពីខែមករាឆ្នាំ២០២៣នេះ គឺ TOI 700e ជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងភពផែនដី គឺប្រហែល ៩៥% នៃម៉ាស់ផែនដី ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយ ដោយប្រើពេល ២៨ថ្ងៃ ដែលមានន័យថា វាមានគន្លងស្ថិតនៅចន្លោះភព c និង d ពោលគឺ ខាងក្រៅ TOI 700c ក៏ប៉ុន្តែ ខាងក្នុង TOI 700d។ គួរបញ្ជាក់ថា គិតរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញ ភាគច្រើនលើសលុប គឺជាភពឧស្ម័ន ស្រដៀងទៅនឹងភពទាំង ៤ នៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង ដោយសារតែភពប្រភេទនេះមានទំហំធំសម្បើមៗ ងាយនឹងឲ្យតេឡេស្កុបអាចឆ្លុះមើលឃើញ។ ចំណែកភពសិលាតូចៗ ទំហំប្រហាក់ប្រហែលនឹងផែនដីវិញ ពិបាកនឹងឆ្លុះមើលឃើញ។ ដូច្នេះហើយបានជាគិតមកទល់នឹងពេលនេះ នៅក្នុងចំណោមភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យដែលគេបានរកឃើញ មានតិចតួចណាស់ដែលជាប្រភេទភពសិលាស្រដៀងនឹងផែនដី ហើយមានរឹតតែតិចតួចទៅទៀត ភពស្រដៀងផែនដី ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត។ ភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិតទាំងនេះហើយ ដែលនឹងជាគោលដៅចម្បង សម្រាប់ការសិក្សាលម្អិត ដោយតេឡេស្កុបអវកាសទំនើបថ្មី គឺតេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប ដែលជាតេឡេស្កុបមានសមត្ថភាពកំណត់យ៉ាងលម្អិត អំពីធាតុផ្សំគីមី នៅក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ ធាតុផ្សំគីមី ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាស ដែលអាចជាតម្រុយ អំពីវត្តមាននៃជីវិតក្រៅភព៕
1/14/2023
7:27
Orion Nebula៖ ទីចាប់កំណើតផ្កាយដ៏ធំនិងដែលនៅជិតផែនដីបំផុត
Orion Nebula ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងផ្កាយយាមនង្គ័ល គឺជាណេប៊ុយឡាដែលយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ ដោយមិនត្រូវការតេឡេស្កុប។ រូបភាពដែលថតបានដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល (Hubble Space Telescope) និងជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) បង្ហាញឲ្យឃើញពីផ្កាយរាប់ពាន់ដួង ដែលទើបនឹងចាប់កំណើតឡើង នៅក្នុង Orion Nebula ដែលជាបណ្តុំធូលី និងឧស្ម័ន មានមុខកាត់ប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំពន្លឺ។ ស្ថិតនៅចម្ងាយ ១៣៥០០ឆ្នាំពន្លឺ ហើយមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំពន្លឺ Orion Nebula គឺជាទីចាប់កំណើតផ្កាយដ៏ធំ និងដែលនៅជិតផែនដីយើងបំផុត ហើយក៏ជាណេប៊ុយឡាដ៏ភ្លឺមួយផងដែរ ដែលអាចឲ្យយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេបានយ៉ាងងាយ ហើយបើមើលតាមរយៈតេឡេស្កុប (ទោះជាត្រឹមជាតេឡេស្កុបធុនតូចមួយ) ក៏អាចឲ្យយើងមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ ជាពន្លឺភ្លឺដាសក្នុងទម្រង់ជាណេប៊ុយឡា។ រូបភាពថតដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល នៅឆ្នាំ២០០៦ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ និងយ៉ាងលម្អិត អំពីទម្រង់ និងរចនាសម្ព័ន្ធ ព្រមទាំងសារធាតុគីមី ដែលជាធាតុផ្សំចម្បងៗ នៅក្នុងបណ្តុំធូលី និងឧស្ម័នរបស់ Orion Nebula ដោយនៅក្នុងរូបភាពនេះ ពណ៌លឿងទំ គឺសារធាតុអ៊ីដ្រូសែន, ពណ៌បៃតង គឺអុកស៊ីសែន ចំណែកពណ៌ស្វាយ គឺស៊ុលផួរ។ រូបភាពនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរ អំពីវត្តមានផ្កាយ ដែលមានរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៣ពាន់ដួង ដែលបានចាប់កំណើតឡើង នៅក្នុង Orion Nebula ដោយនៅក្នុងចំណោមនោះ ត្រង់កន្លែងដែលមានពន្លឺភ្លឺខ្លាំងជាងគេ នៅចំកណ្តាល Orion Nebula មានផ្កាយដ៏ភ្លឺចំនួន ៤ដួង ដែលសុទ្ធសឹងជាផ្កាយ ធំៗ មានម៉ាស់ ក្នុងចន្លោះពី ១៥ដង ទៅ ៣០ដង នៃម៉ាស់ព្រះអាទិត្យរបស់យើង ហើយសុទ្ធសឹងជាផ្កាយដែលទើបនឹងចាប់កំណើតថ្មីៗ មានអាយុត្រឹមប្រមាណជា ២លានឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។ ជាការប្រៀបធៀប ព្រះអាទិត្យ ដែលជាផ្កាយស្ថិតនៅចំកណ្តាលប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ មានអាយុរហូតដល់ទៅ ៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំឯណោះ។ បន្ថែមពីលើរូបភាពថតដោយតេឡេស្កុបហឺបល រូបថតដោយតេឡេស្កុបអវកាសកាន់តែទំនើបមួយទៀត គឺតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ថតនៅឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញកាន់តែច្បាស់ អំពីផ្កាយមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដែលគេមិនអាចមើលឃើញ នៅក្នុងរូបភាពហឺបល ដោយភាគច្រើន គឺជាផ្កាយ ដែលទើបនឹងចាប់កំណើតថ្មីៗ។ សម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ការសង្កេត និងសិក្សាលម្អិតទៅលើ Orion Nebula នេះ វាមានសារៈសំខាន់បំផុត ពីព្រោះថា វាអាចឲ្យយើងយល់បានកាន់តែច្បាស់ អំពីយន្តការនៃការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ... ការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយនីមួយៗដាច់ពីគ្នា ក៏ដូចជាការចាប់កំណើតផ្កាយជាក្រុម ឬហៅថា “ក្លាស្ទ័រ” (Cluster) ហើយជាពិសេស អាចយល់បានកាន់តែច្បាស់ អំពីអ្វីដែលកើតឡើង ចំពោះព្រះអាទិត្យ និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង នៅពេលចាប់កំណើតឡើង កាលពី ៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំមុន៕
1/6/2023
6:19