ក្នុងនាទីជីវិតជោគជ័យនៅថ្ងៃនេះ សេង បារាំង សូមបង្ហាញពីប្រវត្តិលោក គង់ ចាន់ឌី ម្ចាស់សិប្បកម្មផលិតធ្យូងអនាម័យស្នាដៃកូនខ្មែរ។ ជាយុវជនម្នាក់ដែលមានក្ដីស្រមៃខ្ពស់ លោក គង់ ចាន់ឌី និងក្រុមការងារចង់ឃើញធ្យូងអនាម័យដែលផលិតដោយស្នាដៃកូនខ្មែរ មានលក់នៅលើទីផ្សារទូទាំងប្រទេស និងធ្វើការនាំចេញទៅលក់នៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។ បើតាមលោក គង់ ចាន់ឌី ការធ្វើអាជីវកម្ម មិនគួរធ្វើតែម្នាក់ឯងឡើយ គួរតែមានដៃគូសហការពិភាក្សាគ្នា ទើបធ្វើឲ្យអាជីវកម្មនោះទទួលបានជោគជ័យ។

ខេត្តកណ្ដាល៖ ការប្រែក្លាយផ្លូវលំទៅផ្លូវបេតុងបានក្លាយជាវិញ្ញាសារបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ មុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខែកក្កដា។  តួយ៉ាងពលរដ្ឋរស់នៅ ភូមិកំពង់ដំរី ​នៃឃុំព្រែកតាមាក់ ខេត្តកណ្ដាល សញ្ចឹងចាំមើលផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនិងទទឹង៥ម៉ែត្រមានវាសនាក្លាយជាផ្លូវបេតុងមុនការបោះឆ្នោត ឬក្រោយបោះឆ្នោត។ «ផ្លូវនេះពីដើមមកវាផុង វាភក់…ប៉ុន្តែឥលូវវាបានប្រសើរបន្តិច ព្រោះបានចាក់គ្រួសនិងបានដាក់ប្រព័ន្ធលូ តែយ៉ាងណាខ្ញុំនៅតែចង់បានផ្លូវបេតុង។» លោក ឡាយ ប៉ាក់ មានសំណូមពរបែបនេះនៅគ្រាលោកសម្រាកបាយថ្ងៃត្រង់តាមទម្លាប់អ្នកជនបទដែលមើលចៅផង ធ្វើកសិកម្មផង និងចិញ្ចឹមគោបាសម្រាប់ប្រវាស់ផង។ ពីបណ្ដោយផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនិងទទឹង៥ម៉ែត្រដើររំលងផ្ទះពីរខ្នង ទើបទៅដល់ខ្នងផ្ទះលោក ឡាយ ប៉ាក់។ មានអាយុជាង៨០ឆ្នាំលោក ឡាយ ប៉ាក់ ប្រាប់ថា ផ្លូវនេះបំរើឲ្យការដឹកជញ្ជូនផលិតផលកសិកម្ម បំរើឲ្យការធ្វើអាជីវកម្មដឹកជញ្ជូនខ្សាច់ចេញពីទន្លេ និងការធ្វើដំណើរទៅវិញទៅមករបស់ពលរដ្ឋ។ សម្រាប់បុរសវ័យចំណាស់រូបនេះរវាងការអភិវឌ្ឍរចនាសម្ព័ន្ធនិងជំនួយគាំពារសង្គមលោកប្រាថ្នាចង់បានផ្លូវបេតុង។ ផ្ទុយពីលោក ឡាយ ប៉ាក់ ស្ត្រីម្នាក់ដែលមានផ្ទះនៅជាប់ផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រចង់បានទាំងជំនួសសង្គមនិងផ្លូវបេតុង។ មានផ្ទះតៀមសង់ជាប់នឹងដីដំបូលប្រកស័ង្ខសី និងលក់ដូរនំនែកតិចតួចនៅផ្ទះស្ត្រីដដែលនេះមិនប្រាប់ឈ្មោះឡើយដោយយល់ថាមិនចាំបាច់បន្តថា«ផ្លូវក៏ត្រូវការជំនួយសង្គមជួយជនក្រីក្រក៏ចង់បាន។» អ្នកស្រី រួន គន្ធាឯណេះនៅក្នុងវ័យ៤៥ឆ្នាំប្រៀបធៀបថា ភូមិកំពង់ដំរីមានការអភិវឌ្ឍ៦០ភាគរយ នៅសល់៤០ភាគរយទៀតកំពុងតែធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍។ មានផ្ទះនៅមុខពីផ្លូវជាតិ៧០(B)អ្នកស្រីបន្ថែម«៦០ភាគរយដែលភូមិយើងមានគឺការធ្វើផ្លូវជាតិដែលមានភាពរលោងស្រិលនៅហ្នឹងមុខយើងនេះ ហើយពលរដ្ឋមានការងារធ្វើទាំងការងារកសិកម្ម រោងចក្រ​ និងការងារនៅផ្ទះជាដើម….»។ មានភាពរួសរាយស្វាគមន៍អ្នកចម្ងាយ អំឡុងពេលអង្គុយលេងនៅមុខផ្ទះជាមួយសមាជិកគ្រួសារ និងជាអ្នករស់នៅភូមិផងរបងជាមួយលោក ឡាយ ប៉ាក់  អ្នកស្រី រួន គន្ធា ឲ្យដឹងថា ផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនេះអាចនឹងប្រែរូបរាងនៅក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ។ នេះជាអ្វីដែលអ្នកស្រីទទួលបានពីអាជ្ញាធរ។ អ្នកស្រីថា«យ៉ាងណាវាស្រួលជាមុនបន្តិ​ចបានគេចាក់ដុំគ្រួសយើងស្រួលដើរពីមុនវាភក់…តែខ្ញុំនៅចង់បានផ្លូវបេតុង ហើយទន្ទឹមនឹងផ្លូវខ្ញុំចង់បានការស្ដារប្រឡាយទឹកទៅជាមួយដែរព្រោះក្នុងខ្ញុំភាគច្រើនពលរដ្ឋធ្វើកសិកម្ម។»   ប្រឡាយទឹកដែលអ្នកស្រី រួន គន្ធា សំដៅដល់នោះនៅជាប់ផ្លូវក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនេះឯង។ យើងឃើញថា ប្រឡាយនេះពិតជារាក់ដុះជុំជិតដោយរុក្ខជាតិតូចធំ ខណៈប្រភពទឹកទាញយកពីទន្លេ។ គួរជម្រាបជូនថា កំពង់ដំរីជាភូមិមួយស្ថិតក្នុងចំណោមភូមិ១០ផ្សេងទៀតនៃឃុំព្រែកតាមាក់ ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ បើគេធ្វើដំណើរពីភ្នំពេញទៅកាន់ភូមិកំពង់ដំរីត្រូវឆ្លងកាត់ស្ពានព្រែកតាមាក់ជាមុនសិនរួចបត់ឆ្វេងជិះប្រមាណជា៥នាទីនឹងទៅដល់ទីនោះ។ ភូមិនេះមានប្រជាជនសរុបជាង១ពាន់នាក់ដោយក្នុងនោះកម្លាំងយុវជននាំមុខ។ លោក ហៃ ដារិទ្ធ មេភូមិកំពង់ដំរីដែលកាន់ការងារនេះ៤០ឆ្នាំទៅហើយនោះនិយាយថា ការអភិវឌ្ឍន៍បន្តិចម្ដងៗធ្វើឲ្យភូមិកំពង់ដំរីរីកលូតលាស់បាន៦០ភាគរយ។ លោកយល់ស្របនឹងតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋចង់បានផ្លូវបេតុងព្រោះងាយស្រួលធ្វើដំណើរក្នុងរដូវវស្សាព្រោះរៀងរាល់ពេលរដូវវស្សា ផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនេះផុងលាយភក់។ លោកថា«ព្រោះវាជាផ្លូវប្រើប្រាស់រួមមិនថា ដឹកជញ្ជូនកសិករផល អាជីវកម្មដឹកជញ្ជូនខ្សាច់និងជាផ្លូវសម្រាប់ការតភ្ជាប់ទៅផ្លូវផ្សេងទៀត ហើយប្រសិនបើក្លាយជាបេតុពេលភ្លៀងធ្លាក់មកក៏លែងចោទជាបញ្ហាដែរ។» សម្រាប់ការប្រើប្រាស់ផ្លូវជាទីតាំងធ្វើអាជីវកម្មដឹកខ្សាច់ដែលតិចឬច្រើនប៉ះពាល់គុណភាពផ្លូវនោះ ត្រូវបានលោកប្រាប់ថា ម្ចាស់អាជីវខ្សាច់ធានាជួយចេញតម្លៃ៦០ភាគរយនៅពេលដែលប្រតិបត្តិការចាក់ផ្លូវបេតុងចាប់ផ្ដើម។ បើតាមលោក ហៃ ដារិទ្ធិ នៅក្នុងភូមិកំពង់ដំរីមិនមែនមានតែផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនេះដែលរងចាំបេតុងពោលគឺនៅសល់ផ្លូវលំ៦ខ្សែផ្សេងទៀតក៏រង់ចាំបេតុងដែរ។ លោកបន្ត«ក្នុងចំណោមភូមិទាំង១០ស្ថិតក្នុងឃុំព្រែកតាមាក់គឺកំពង់ដំរីនៅសល់ផ្លូវលំច្រើនជាងគេដែលមិនទាន់ចាក់បេតុង ប៉ុន្តែមេ(មេឃុំ)គាត់សន្យាថា នៅឆ្នាំ២០២៤គាត់នឹងបង្ហើយផ្លូវលំសេសសល់ឲ្យទៅជាបេតុងឲ្យអស់។ ប្រសិនបើផ្លូវទាំង៧ខ្សែលេចចេញជាបេតុងនឹងបង្កភាពងាយស្រួលដល់កសិករដឹកជញ្ជូនផលកសិកម្មដូចជាៈស្រូវ ដំណាំជាពិសេសការដឹកជញ្ជូននារដូវវស្សា។» នៅពេលដែលដំណើរការសាងសង់អូសពេលតិចឬច្រើនរងការចោទសួរពីពលរដ្ឋអំពីពេលវេលាជាក់លាក់ក្នុងការអនុវត្ត។ លោកមេភូមិកំពង់ដំរីនិយាយពន្យល់«ពូប្រាប់គាត់វិញថា ធ្វើម៉េចយើងមានមេឃុំតែម្នាក់ហើយគាត់គ្រប់គ្រងភូមិដល់ទៅ១០ឯណោះ វាដូចជាឱពុកម្នាក់មានកូន១០នាក់ហើយជាធម្មតាទេការចែករំលែកវាតែមានខ្វះខាតខ្លះហើយ។» មែនទែនទៅផ្លូវលំក្រាលថ្មភ្នំប្រវែង២៧៧ម៉ែត្រនេះនិងផ្លូវ៦ខ្សែផ្សេងទៀតគេបានដាក់ប្រព័ន្ធលូនិងដាក់គ្រឹះរួចស្រេចហើយ ដូច្នេះការសាងសង់លឿនទេ។ ប៉ុន្តែសំណួរថា ហេតុអ្វីមិនសាងសង់ឲ្យបានលឿនតាមការចង់របស់ពលរដ្ឋ បើគ្រោងរបស់ផ្លូវរៀបចំរួចហើយ? លោក ឆាយ​ សេន មេឃុំព្រែកតាមាក់ប្រាប់ថា កាលដែលជំនាញមិនទាន់ចុះទៅចាក់បេតុងឬអ៊ុតកៅស៊ូដោយសារផ្លូវនៅក្នុងភូមិកំពង់ដំរីមិនទាន់ដល់ឆ្នាំដែលត្រូវចុះធ្វើដូចដែលបានកំណត់នៅក្នុងបញ្ជីរាយនាម។ លោកមេឃុំដែលកាន់តំណែងនេះបីអាណត្តិមកនោះបន្ថែមថា ទោះជាមិនទាន់ចាក់បេតុងក៏ពលរដ្ឋអាចធ្វើដំណើរជាបណ្ដោះអាសន្នសិនទម្រាំដល់ឆ្នាំ២០២៤ ជាឆ្នាំកំ​ណត់​ត្រូវសាងសង់។ លោកថា«ផ្លូវនៅភូមិកំពង់ដំរីពលរដ្ឋធ្វើដំណើរបណ្ដោះសិនបានព្រោះយើងបានចាក់ថ្មក្រាលគ្រួសរួចហើយ ប៉ុន្តែមុនឆ្នាំត្រូវធ្វើមកដល់យើងក៏បែរទិសដៅចាក់បេតុងផ្លូវនៅភូមិផ្សេង។» *ពលរដ្ឋបានដឹងតិចតួចថា តម្រូវការផ្លូវ ប្រឡាយទឹក ឬជំនួសសង្គមជាដើម…ត្រូវប្រើប្រាស់មូលនិធិមូលនិធិឃុំសង្កាត់ មូលនិធិឃុំសង្កាត់ជាកញ្ចប់ថវិកាមួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលផ្ទេរទៅឲ្យឃុំសង្កាត់។ មូលនិធិនេះប្រើប្រាស់លើផ្នែករដ្ឋបាលទូទៅនិងផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋាន។ ផ្នែករដ្ឋបាលទូទៅគឺសម្រាប់ចំណាយប្រតិបត្តិការនិងវិនិយោគដោយរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ក្នុងការអនុវត្តភារកិច្ចរដ្ឋបាលទូទៅរបស់ខ្លួន។ ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋានគឺ សម្រាប់ចំណាយប្រតិបតិ្តការនិងចំណាយវិនិយោគដោយរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់សម្រាប់អភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅមូលដ្ឋានរួមមានៈ ការសាងសង់ ការជួសជុលនិងថែទាំ ផ្លូវ ផ្សារ មណ្ឌលសុខភាព  សាលារៀន ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ឃ្លាំងផ្ទុកកសិកផល ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនិងថាមពល និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ចផ្សេងទៀត ។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ការឧបត្ថម្ភមូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍ឃុំ-សង្កាត់ជាង៥លានដុល្លារឬគិតជារៀល(២២១ ៥៧៣) មានកំណើន១២,៤ភាគរយធៀបនឹងច្បាប់ឆ្នាំ២០២២។ វាជាការផ្ទេរធនធានបន្ថែមជូនរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់​ សម្រាប់ចំណាយអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន ចាប់ពីឆ្នាំ២០២០-២០២៣។ ការឧបតម្ថម្ភធនបន្ថែមនេះនឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់នីមួយៗទទួលបានថវិកាជាមធ្យមប្រមាណ៣៥៨លានរៀល ឬជាង១៥ម៉ឺនដុល្លា(១៥៦ ៤២០)។ ក្នុងនោះថវិការសម្រាប់អភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានឃុំសង្កាត់នីមួយៗទទួលបានជាមធ្យម៨ម៉ឺន៨ពាន់ដុល្លាក្នុងមួយឆ្នាំកើនឡើង២២,២ភាគរយធៀបនឹងច្បាប់ថវិកាជាតិឆ្នាំ២០២២។ លោកមេឃុំ ឆាយ សេន បានគូសបញ្ជាក់ថា ថវិកាដែលទម្លាក់មកឃុំមិនមែនធ្លាក់មកលើដៃមេឃុំទេ។លោកថា«យើងយកថវិកាហ្នឹងប្រើប្រាស់សម្រាប់ការធ្វើផ្លូវ ធ្វើថ្នល់ ហើយជានីតិវិធីនៃការប្រើប្រាស់ថវិកានេះឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុន(ក)គាត់មកដេញថ្លៃក្នុងការសាងសង់ផ្លូវ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប៉ុន្មានយើងគ្រាន់តែស៊ីញ៉េបញ្ជាក់ពីទំហំទឹកប្រាក់ត្រូវចំណាយប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែគេនឹងទម្លាក់លុយមកតាមប្រព័ន្ធធនាគារ។» ឃុំព្រែកតាមាក់មានប្រជាពលរដ្ឋសរុបជាង១៣០០០នាក់។  បើតាមលោក ឆាយ សេន ពលរដ្ឋចង់បានទាំងជំនួយសង្គមនិងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ស្ពាន ថ្នល់ ផ្លូវ ប្រឡាយទឹក លូ ជាដើម….។ លោកណាយ ឆេងនីម ស្មៀនឃុំព្រែកតាមាក់ឲ្យដឹងថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ឃុំលោកទទួលបានថវិកា ៣១០លានរៀល។ ១៥ភាគរយប្រើប្រាស់លើជំនួយសង្គមដូចជាៈ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ស្ត្រីសំរាលកូន កុមារ ជនមានពិការភាព គ្រួសារងហានិភ័យពីគ្រោះទឹកជំនន់ ឬគ្រួសារជួបអគ្គិភ័យជាដើម…សុទ្ធសឹងតែទទួលបានផលពីថវិកានេះប្រមាណ១១លានរៀល។  រីឯ៨៥ភាគរយគេប្រើប្រាស់សម្រាប់អភិវឌ្ឍនៅមូលដ្ឋាន។ អភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានឃុំព្រែកតាមាក់ គឺផ្លូវលំមិនទាន់ក្លាយជាបេតុងនៅសល់តែប៉ុន្មាន៤០ភាគរយទេ ខណៈចំណោទធំនៃបញ្ហាគឺប្រព័ន្ធលូរំដោះទឹកភ្លៀង ដែលត្រូវការថវិកាយកមកដោះស្រាយព្រោះមានតែថវិកាឆ្នាំ២០២៣សម្រាប់កែប្រែផ្លូវលំទៅជាបេតុងសិនប៉ុ​ណ្ណោះ​។ ឃុំព្រែកតាមាក់បើតាមលោកស្មៀនជាឃុំមួយធំ ផ្លូវលំច្រើន ហើយត្រូវការលូរំដោះទឹកច្រើន។ លោក ប៉ិច ពិសី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាឲ្យយោបល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរបន្ថែមទំហំថវិកាសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៅមូលដ្ឋាននេះចន្លោះពី១៥-២០ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយឃុំ ព្រោះទំហំថវិកាជាតិប្រចាំឆ្នាំដែលទម្លាក់ទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិមាន១០ភាគរយនៃថវិកាជាតិសរុប។​ ជាក់ស្ដែងប្រទេសគេទំហំថវិកាថ្នាក់ក្រោមជាតិរង្វង់២០ទៅ៣០ភាគនៃថវិកាជាតិសរុប។ លោកថា«យើងទទួលស្គាល់កម្ពុជានៅមានឧបសគ្គក្នុងការបង្កើនទំហំកញ្ចប់ថវិកានៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដោយសារចំនួនថវិកាជាតិនៅមានកម្រិត​ តែកុំភ្លេចថា ការបង្កើនទំហំថវិកាមិនថា ថ្នាក់ខេត្ត ស្រុក ខណ្ឌ ជាយុទ្ធសាស្ត្រល្អមួយព្រោះអ្នកដែលទទួលផលគឺពលរដ្ឋ។» លោក ប៉ិន ពិសី កត់សម្គាល់ថា មូលនិធិអភិវឌ្ឍឃុំ-សង្កាត់ធ្វើឲ្យការប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិប្រចាំឆ្នាំចំគោលដៅ ហើយដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ពលរដ្ឋនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ លោកបានលើកបង្ហាញថា«កន្លងមកមានការវាយតម្លៃពីប្រសិទ្ធផលនៃការអនុវត្តមូលនិធិអភិវឌ្ឍឃុំ-សង្កាត់​​បានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់និងផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់នោះគឺការប្រើប្រាស់មូលនិធិនេះឲ្យឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការជាក់ស្ដែងរបស់ពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាននិងមានគណនេយ្យភាពដើម្បីបញ្ចៀសការកឹបកេង ស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់….ជាដើម។» អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហរិញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសានប្រាប់ថា ជាមធ្យមឃុំទទួលបានថវិការង្វង់៨ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំដែលមានការកើនឡើងជាងមុន ហើយចំពោះឃុំធំទទួលបានថវិកាយកទៅអភិវឌ្ឍន៍ដល់ទៅ១៥ម៉ឺនដុល្លារ។ គ្រាមុនថវិកាអភិវឌ្ឍឃុំ-សង្កាត់ឈរក្នុងរង្វង់តែ៣ទៅ៤ម៉ឺនដុល្លារ។ ប៉ុន្តែក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នប្រភពថវិកាអភិវឌ្ឍឃុំត្រូវបានរួមចំណែកបន្ថែមពី ចំណែកដ៏ជាក់លាក់នៃចំណូលចរន្តថវិការដ្ឋប្រចាំឆ្នាំ និងការចូលរួមរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានា។ នៅចំពោះមុខសំណើឲ្យមានការតម្លើងថវិកាអភិវឌ្ឍភូមិ-ឃុំ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចរូបនេះកត់សម្គាល់ថា ពី២០១៣-២០២៣​ថវិកាកើនឡើងទ្វេដោយសារចំណូលរដ្ឋកើនឡើងដែរ។ លោកថា«ខ្ញុំមិនបដិសេធចំពោះសំណើសុំបន្ថែមកញ្ចប់ថវិកានេះទេ ប៉ុន្តែយើងមើលទំហំចំណូលរបស់យើងដែរ អ៊ីចឹងមានតែខិតខំធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសេដ្ឋកិច្ចយើងរីកធំធាត់ថែមទៀតតាមរយៈការកែលម្អរដ្ឋបាលចំណូល ការគៀងគរចំណូលថែមទៀត នោះប្រាកដថា ថវិកានៅថ្នាក់ឃុំមានការកើនឡើងថែមទៀត។» តម្លាភាពនៃការប្រើប្រាស់ថវិកាថ្នាក់ក្រោមជាតិនេះលោក មាស សុខសេនសាន ថ្លែងថា«បើនិយាយពីការព្រួយបារម្ភគឺមិនចំពោះតែការអនុវត្តនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិទេ ថ្នាក់ជាតិក៏យើងព្រួយបារម្ភដែរ ប៉ុន្តែយើងមានមន្ត្រីសវនកម្មចុះធ្វើការត្រួតពិនិត្យនិងចុះអធិការកិច្ចជាដើម ហើយថ្នាក់ឃុំសង្កាត់យើងបានពង្រឹងសមត្ថភាពពួកគាត់តាមរយៈការបង្កើតជំនួយការឃុំឲ្យមានវិជ្ជាជីវៈផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។» តម្លាភាពនៃការប្រើប្រាស់ថវិកាមូលនិធិឃុំ-សង្កាត់ ត្រូវបានលាតត្រដាងជាសាធារណៈនៅមាត់ច្រកផ្លូវក្នុងភូមិនីមួយៗលើក្កាខៀនដែលបញ្ជាក់ពីប្រភពថវិកា គោលបំណងនៃការចំណាយជាពិសេសការចំណាយលើការធ្វើផ្លូវនេះតែម្ដង៕

ក្នុងស្រាវជ្រាវមនុស្សយន្តនៃបណ្ឌិតសភាបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា CADT​ កំពុងបន្តអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សយន្តបញ្ញាសិប្បនិមិ្មតរបស់ខ្លួនដើម្បីឱ្យក្លាយជាមនុស្សយន្តមានសមត្ថភាពពេញលេញក្នុងការធ្វើបដិសណ្ឋារកិច្ចនាំភ្ញៀវ និងផ្តល់ព័ត៌មាននានាអំពីបណ្ឌិតសភាពបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកម្ពុជា។ ក្នុងពិធី ពិព័រណ៍វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍នាពេលកន្លងទៅ តំណាងក្រុមស្រាវជ្រាវមកពីCADTបានបញ្ជាក់ថា មនុស្សយន្តដែលមានឈ្មោះថា «សុខ»នេះក៏ដាក់ឱ្យដំណើរការជាផ្លូវការនាពេលខាងមុខ។ ហើយនៅពេលអនាគត ពួកគេនឹងបន្តអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សយន្តបញ្ញាសិប្បនិម្មិតនេះឱ្យមានរូបរាងធំ និងមានសមត្ថភាពខ្ពស់ក្នុងការជំនួសកិច្ចការរបស់់មនុស្សមួយផ្នែក។

លោក ​សូ ឈុន ​និង​កូន​ប្រុស​ជាអ្នក​ខេត្តស្វាយរៀង ​បាន​ចំណាក​ស្រុក​មក​ស្នាក់​នៅ​បន្ទប់ជួល​មួយ​ក្បែរផ្សារ​ទឹកថ្លា ​ខណ្ឌ​សែន​សុខ​ រាជធានី​ភ្នំពេញ។ ​ពីរ​នាក់​ឪពុក​កូន​ លោក​ សូ ឈុន ​បាន​ឲ្យ​កូន​ប្រុស​ធ្វើផ្ទះម្រេញ​គង្វាល​នៅបន្ទប់​ជួល ​ខណៈ​លោក​វិញ​ជាអ្នក​ដឹក​ផ្ទះ​ម្រេញគង្វាល​ និង​របស់​របរប្រើប្រាស់​ផ្សេងៗ​ទៀត​លក់​នៅក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ។ ​ផ្ទះម្រេញ​គង្វាល​នេះ ​លោក ​សូ ឈុន​ និង​កូន​ប្រុស ​បាន​យក​ដើម​ឬស្សី​ និង​ប៉ុងជ័រ​មក​ច្នៃ​ធ្វើ​លក់​ និង​លក់​របស់​ប្រើប្រាស់​ផ្សេងៗ​ទៀត​ បាន​កម្រៃ​ជាមធ្យម​ អាច​ផ្គត់ផ្គង់​ជីវ​ភាព​គ្រួសារ​នៅឯស្រុក​កំណើត​ទៀតផង។​

ទិវា​មួយ​ម៉ោង​សម្រាប់​ភព​ផែនដី​ ក្នុង​ឆ្នាំ២០២៣​ បាន​រៀចំ​ឡើង​ក្រោម​ប្រធានបទ​ «ឈាន​ទៅ​មុខ​រួម​គ្នា ​ស្តារ​ផែនដី​ស្រស់​បំព្រង​ឡើង​វិញ»។​ ក្រោម​ប្រធានបទ​មួយ​នេះ ​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​វិស័យ​បរិស្ថាន ​ទាំង​រដ្ឋ​ និង​ឯកជន​ និង​អង្គ​ការ​ផ្នែក​បរិស្ថាន ​លើក​ឡើង​ថា ​ជា​ការ​បើក​ឱកាស​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ទាំង​អស់​ រួម​គ្នា​ពិភាក្សា​ពី​​ការ​ទប់​ស្កាត់​ភាព​រិច​រឹល​នៃ​ភព​ផែនដី​ និង​ពួត​ដៃ​គ្នា​ការ​ពារ​បរិស្ថាន​ធម្មជាតិ​ ដែល​ជា​ជីវិត​របស់​មនុស្ស​នៅ​ទូទាំង​សកល​លោក។​